Voorzorgcirkels rukken op: zelfs het NOS-journaal constateert het!

Henk Geene, oud-directeur van zorginstanties, bedacht de cirkels waarvan er in Nederland nu tientallen zijn. Elke groep bestaat uit buurtgenoten en een 'verbinder', die groepsleden koppelt op basis van vraag en aanbod. Niet iedereen is immers handig met klusjes of kan koken.

"Mensen zeggen altijd: vraag het als je iets nodig hebt, wij helpen jou", zegt Ans van Gestel (86). "Maar juist hulp vragen, vind ik moeilijk." Toch durft ze vaker een vraag te stellen nu ze deel uitmaakt van een voorzorgcirkel. "Het haalt een drempel weg", zegt ze. "Natuurlijk, een buurman brengt mij ook graag naar het ziekenhuis, maar je wilt niet altijd dezelfde persoon vragen.".

Hulp op loopafstand
Een voorzorgcirkel is een netwerk opgericht 'uit voorzorg', voorbereidend voor later, als kwetsbaarheid onvermijdelijk is.  Een zorgcirkel valt of staat bij nabijheid, zegt Geene. "Je moet het op loop- of fietsafstand doen, laten we zeggen: maximaal 10 minuten. Dan kan je 's morgens langs bij Pietje om zijn hond uit te laten en 's avonds weer. Je moet denken aan praktische zaken: de groencontainer buitenzetten, iemand naar een verjaardag brengen. Groeit het vertrouwen, dan kan je ook met andere problemen bij elkaar aankloppen."

Idealiter is zo'n groep een mix van leeftijden. In de groep van Ans van Gestel is zij de oudste. Laatst nog hield Van Gestels vriezer ermee op. "Het was weekend en daar zat ik. Omdat ik geen familie in de buurt heb, belde ik de verbinder van mijn groep. Zij stuurde een appje in de groep met de vraag wie mij kon helpen en binnen een halfuur was het probleem opgelost, geweldig!"

Clustertjes Wederkerig Wonen
Je kunt voorzorgcirkels beschouwen als kleine clustertjes Wederkerig Wonen; projecten Gemeenschappelijk Wonen waarvoor je niet hoeft te verhuizen. Clustertjes ZorgSameBuren met een zekere mate van vrijwillige ”Inzet voor Elkaar”. Lees er meer over in de blog over Wederkerig Wonen

Leefsamen-projecten
Leefsamen-projecten kunnen een bijzondere vorm van Voorzorgcirkels zijn. Centraal bij de Leefsamen-projecten staat de sociale personenalarmering en de alarmopvolging. Als de alarmopvolging door leden van de Cirkelgroep zelf en of door buurtbewoners wordt gedaan dan lijkt het project sterk op een Voorzorgcirkel.
Leefsamen is een alarmeringsdienst bedacht in samenwerking met de veiligheidsregio's, gemeenten en thuiszorgorganisaties. Met als doel zelfstandig thuiswonende ouderen en hun naasten te helpen om veilig thuis te wonen. Het bijzondere van Leefsamen is dat hun oplossing niet alleen een knop voor personenalarmering en een brandmelder heeft, maar alle risico’s met betrekking tot veiligheid dekt met slimme apparaatjes in de woning. Daarmee kan een eventuele zorgvraag zo lang mogelijk voorkomen worden. Hun aanpak past heel mooi bij buurtbetrokkenheid en bij community-care. Vanaf dag één wordt het eigen netwerk betrokken en kan waar mogelijk ook wederkerigheid in de buurt afgesproken worden.

Zorgverzekeraars willen druk op de professionele zorg verlichten
Hoewel voorzorgcirkels informeel en lokaal van aard, zijn er soms ook grotere zorginstellingen betrokken bij de cirkels. En ook grote zorgverzekeraars investeren erin. Zo stopt VGZ naar eigen zeggen 'tonnen' in het aanjagen ervan en wil het de komende jaren minimaal 300 ervan helpen opzetten.
Dat moet de druk op de zorg verlichten. "Want niet de apotheker bezorgt dan de medicijnen maar een wijkgenoot", zegt woordvoerder Cas Ceulen van VGZ.

Meer inspiratie
Deze blog is mede gebaseerd op een item van de NOS d.d. 2 augustus 2025

 Lees ook: